366 lat temu, 1 lipca 1656 roku, zakończyło się oblężenie polskiej stolicy podczas potopu szwedzkiego.

Warszawa znalazła się w szwedzkich rękach jeszcze we wrześniu poprzedniego roku. Pierwsze miesiące były dla miasta dość łagodne, potem jednak nastał okres zaplanowanych
i kontrolowanych rabunków, gwałtów i okrucieństw. Do Szwecji wywieziono niezwykle cenne zbiory bibliotek zamkowej i ujazdowskiej oraz akta z archiwum Metryki Koronnej.

Przystąpiono do grabieży Zamku Królewskiego i innych rezydencji królewskich, w szabrach szczególnie wyróżnił się feldmarszałek Arvid Wittenberg – dowódca szwedzkiego garnizonu. Trudny okres wojny i okupacji sprowadził w końcu na miasto głód i epidemię.

Pierwsza u murów stolicy pod koniec kwietnia stanęła armia litewska hetmana Pawła Sapiehy, wojska koronne króla Jana Kazimierza przybyły dwa tygodnie później. W sumie wojska Rzeczypospolitej szturmowały Warszawę czterokrotnie, podczas ostatniego ataku część Szwedów, która nie widziała sensu w dalszej walce, złożyła broń i w ten sposób uratowała życie. Gdy Wittenberg zgodził się na kapitulację, Jan Kazimierz nakazał wstrzymanie walk oraz zaprzestanie ostrzału artyleryjskiego, zapewne nie chcąc dalej narażać życia i mienia mieszkańców stolicy.

Odzyskana Warszawa była w znacznym stopniu zniszczona. Całkowicie zdewastowane zostały wnętrza Zamku Królewskiego i dlatego król i królowa zamieszkać musieli w pałacu Ujazdowskim.

Z okazji wyzwolenia stolicy odprawiono przy huku dział uroczystą mszę świętą, a magistrat miejski z wdzięczności za uratowanie Starego Miasta przed całkowitym zniszczeniem wybił medal pamiątkowy z wizerunkiem Jana Kazimierza oraz z napisem „Providentia Dei, virtute optimi Regis Varsavia a svecis liberata D. 1 Julii 1656.”

Zobacz również: