Wielkie Księstwo Poznańskie, będące częściowo niezależnym terytorium autonomicznym Królestwa Prus, formalnie przestało istnieć 5 grudnia 1848 roku – 174 lata temu.

Początkiem koncepcji utworzenia oddzielnego polskiego bytu administracyjnego w granicach Prus była umowa rosyjsko-pruska, zatwierdzona w Akcie Końcowym Kongresu Wiedeńskiego. Wpisywała się ona w ponapoleońskie zmiany granic i układów sił w Europie. Zachodnie ziemie Wielkopolski oraz Kujaw oddzielono od Księstwa Warszawskiego i włączono do Prus, podczas gdy Kraków stał się wolnym miastem, a z reszty powstało Królestwo Polskie.

W sierpniu tego roku mieszkańcy nowopowstałego Księstwa złożyli hołd królowi pruskiemu Fryderykowi Wilhelmowi III, reprezentowanemu w Poznaniu przez namiestnika, którym został książę Antoni Henryk Radziwiłł, jeden z najbardziej znanych polskich polityków orientacji propruskiej XIX wieku.

W założeniu językiem urzędowym Księstwa miały być polski i niemiecki, co wg monarchy łagodziłoby aspiracje narodowe Wielkopolan, jednak od samego początku jego istnienia władze pruskie ponownie rozpoczęły germanizację. Pretekstem do ograniczenia odrębności Księstwa było poparcie przez poznańskich Polaków powstania listopadowego – od 1831 roku przestawał istnieć urząd namiestnika, zastąpiony przez wyznaczanego przez Berlin prezesa naczelnego.

W 1848 roku na fali represji po Wiośnie Ludów przemianowano polską autonomię na prowincję poznańską Prus, a 5 grudnia z konstytucji pruskiej usunięto zapis o istnieniu odrębności Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

Zobacz również: