Pochodzący z Podlasia Wincenty Konstanty Kalinowski uważany jest przez naród polski, białoruski i litewski za swojego bohatera narodowego.

Urodził się w Mostowlanach w 1838 roku w rodzinie szlacheckiej, która pod koniec lat 40. przeniosła się do Świsłoczy (ob. obwód grodzieński Białorusi). Młody Kalinowski udał się na studia prawnicze do Moskwy oraz Petersburga, w stolicy rozpoczął działalność w polsko-rosyjskiej społeczności konspiracyjnej, zmierzającej do walki z caratem.

Na rodzinną ziemię powrócił w 1860 roku i rozpoczął działalność narodową. Dwa lata później zaczęło się ukazywać pismo „Mużyckaja Prauda” – jedno z pierwszych w historii czasopism białoruskojęzycznych, choć pisane alfabetem łacińskim z użyciem ortografii polskiej. Kalinowski nawoływał w nim do odnowienia litewskiego związku federacyjnego z Polską oraz zbrojnej walki chłopstwa o niepodległość przeciwko Moskalom.

Podczas powstania styczniowego objął funkcję Komisarza Pełnomocnego na Litwę, co podporządkowywało mu wszystkie oddziały operujące na terenie dawnego Wielkiego Księstwa. Został wydany Rosjanom przez jednego ze swoich żołnierzy na początku 1864 roku i uwięziony w Wilnie.

Miał zostać powieszony, lecz jako uznającego się za Białorusina skazano go na bardziej hańbiącą karę – powieszenie. Wyrok wykonano w marcu 1864 roku, a jego ciało, pochowane potajemnie na Górze Zamkowej, zostało przypadkowo odnalezione w 2017 roku i godnie pochowane na Rossie.

Zobacz również: