Tadeusz Kościuszko był przywódcą polskiego powstania narodowego w 1794 roku. Uczestniczył w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Jest bohaterem polskim i amerykańskim, a także symbolem wolności.
Tadeusz Kościuszko urodził się 4 lutego 1746 roku w Mereczowszczyźnie na Polesiu. Przyszedł na świat jako czwarte dziecko zubożałego szlachcica. Musiał przerwać naukę, gdy został osierocony w roku 1755. Dzięki swoim ponadprzeciętnym zdolnościom udało mu się kontynuować edukację w Szkole Rycerskiej, a to dlatego, że otrzymał wsparcie od Czartoryskich. Otrzymał także stypendium królewskie, które przeznaczone zostało na studiowanie sztuk pięknych w Paryżu. Tadeusz był jednak z zamiłowania inżynierem wojskowym, czego przejawem były prywatne korepetycje, które pobierał (nie mógł uczyć się we francuskiej akademii wojskowej, ponieważ nie był Francuzem).
Powrócił do kraju w 1775 roku, jednakże w zredukowanej, niezbyt licznej armii polskiej zabrakło dla niego miejsca i nie był w stanie znaleźć pracy. Nie udało mu się również poślubić Ludwiki Sosnowskiej, ponieważ nie miał majątku. Zrezygnowany ponownie postanowił opuścić Rzeczpospolitą i wyruszył do Drezna. Tam nie udało mu się znaleźć zatrudnienia i wyruszył w dalszą podróż, ponownie goszcząc w Paryżu. Na miejscu dowiedział się o toczącej się wojnie w koloniach brytyjskich w Ameryce. Sukcesy osadników pragnących niezależności obiły się we Francji głośnym echem, a Kościuszko wyczuł okazję do wykorzystania swoich umiejętności wojskowych w praktyce. Wyruszył więc do Ameryki, gdzie postanowił zaciągnąć się do armii amerykańskiej. Otrzymał angaż jako pułkownik Armii Kontynentalnej. Jego talenty przyniosły mu sławę, gdy przygotował umocnienia dla armii amerykańskiej, dzięki którym udało się im zwyciężyć w bitwie pod Saratogą w 1777 roku. Kunsztem doskonałego inżyniera wykazał się, gdy na rozkaz Waszyngtona budował forty w Filadelfii i West Point. Po zakończonej wojnie został mianowany generałem amerykańskim, a od prezydenta Waszyngtona otrzymał parę pistoletów i szablę z wyrytymi podziękowaniami od narodu amerykańskiego. Został odznaczony Medalem Cyncynata.
Opuścił Amerykę w 1784 roku i wrócił do kraju, gdzie przyszło mu osiedlić się w majątku Siechnowicze. Głęboko wierzył w ideały wolności, dlatego też zmniejszył obciążenia dla chłopów ze swojego majątku i to pomimo trudnej sytuacji ekonomicznej. Zmniejszył wymiar pańszczyzny dla mężczyzn i zniósł ją dla kobiet. Jego postępowanie nie spodobało się okolicznej szlachcie. W wyniku postanowień Sejmu Wielkiego zwiększyła się liczebność polskich sił zbrojnych. Tadeusz Kościuszko otrzymał nominację na generała majora wojsk koronnych.
Talent wojskowy Tadeusza i jego doświadczenie z walk w Ameryce zaowocowało w 1792 roku, gdy obce mocarstwa zainterweniowały w Rzeczpospolitej. W trakcie wojny w obronie Konstytucji 3 Maja wykazał się sprawnym dowodzeniem w bitwach pod Zieleńcami, Włodzimierzem i Dubienką. Tadeusz Kościuszko otrzymał order Virtuti Militari, będąc tym samym jednym z pierwszych, który otrzymał to odznaczenie. Był przeciwnikiem Konfederacji Targowickiej i zwolennikiem idei insurekcji. Pomimo dużego zaangażowania wojna zakończyła się klęską i drugim rozbiorem Polski w 1793 roku. Kościuszko udał się na emigrację polityczną do Drezna, gdzie przygotowywał powstanie narodowe.
Tadeusz Kościuszko złożył przysięgę Narodowi Polskiemu 24 marca 1794 roku i tym samym rozpoczęła się insurekcja. Jako głównodowodzący siłami powstańczymi wykazał się niesamowitą charyzmą i zdolnościami organizatorskimi. Odniósł wielkie zwycięstwo nad Rosjanami w bitwie pod Racławicami 4 kwietnia 1794 roku. Chcąc uzyskać jak największe poparcie ze strony chłopów wydał Uniwersał Połaniecki 7 maja 1794 roku, który miał łagodzić pańszczyznę dla ochotników i zapewniał ochronę ze strony rządu. Mimo porażki pod Szczekocinami (6 czerwca) przedostał się do Warszawy, gdzie skutecznie dowodził obroną stolicy. Niestety klęska pod Maciejowicami 10 października oraz wzięcie go do niewoli podkopało morale powstańców. Powstanie padło w listopadzie, a ranny Kościuszko został uwięziony w Petersburgu.
Po śmierci carycy Katarzyny II i zastąpieniu jej na tronie przez cara Pawła wypuszczono Kościuszkę. Wyjechał on do Ameryki, gdzie czekał na niego zaległy żołd i posiadłość ziemska. Powrócił do Europy po wyleczeniu ran i sprzedaży swej posiadłości Jeffersonowi, a dochód ze sprzedaży przeznaczył na wykup murzyńskich niewolników. Jednakże Jefferson nie dotrzymał słowa i uwolnienie niewolników nie doszło do skutku. Na Starym Kontynencie rozmawiał o przyszłości Polski z Napoleonem i carem Aleksandrem, ale przeczuwając, że traktują oni Polskę jako przedmiot i narzędzie w ich własnych celach, nie podjął z nimi współpracy. Ostatnie lata życia spędził w szwajcarskim Solurze, gdzie zmarł 15 października 1817 roku. Dom, w którym umarł, jest obecnie muzeum poświęconym jego osobie.
Tadeusz Kościuszko był symbolem wolności w czasach, w których żył i także obecnie kojarzy się nam jako osoba miłująca wolność. Był człowiekiem wierzącym w to, że wolność należy się każdemu człowiekowi niezależnie od tego, czy urodził się jako szlachcic, czy jako chłop.
Zobacz również: