Bitwa pod Kumejkami (ob. obwód czerkaski Ukrainy), w której hetman polny koronny Mikołaj Potocki ostatecznie rozbił siły powstania Pawła Pawluka, odbyła się 16 grudnia 1637 roku, 385 lat temu.

Powstanie wybuchło na Prawobrzeżu Ukrainy na początku tego roku, szybko rozniosło się na jej pozostałe obszary, także na drugi brzeg Dniepru. Wiosną na Ukrainę ruszyły wojska koronne (ok. 4 tys. żołnierzy) na czele z hetmanem Potockim. Po długiej wojnie manewrowej i kilku mniejszych potyczkach doszło do decydującego starcia pod Kumejkami.

Przewaga kozacka była ogromna, bowiem Pawluk zgromadził aż 21 tys. ludzi, lecz duża część z tych wojsk składała się z niewyszkolonej i słabo uzbrojonej miejscowej czerni. Bitwa zaczęła się zablokowaniem drogi Kozakom oraz ostrzelania ich z dział, po czym tabory kozackie zostały ostrzelane przez dragonów.

Pawluk szybko podjął decyzję o zmianie szyku taborów na bardziej dogodny do obrony, co okazało się jego zgubą. W najbardziej wrażliwym momencie na tabory uderzyła jazda koronna. Kozacy wykazali się nie lada odwagą i wytrwałością, gdyż dopiero piąta szarża husarii wsparta piechotą przełamała ich szyki.

Wówczas buntownicy rzucili się do ucieczki, ostatnie oddziały broniły się do późnej nocy. Morale kozackie upadło tak mocno, że wkrótce czerń wydała Pawluka hetmanowi, po czym został on stracony w Warszawie rok później.

Zobacz również: