78 lat temu, 9 września 1944 roku, PKWN zawarł tzw. układy republikańskie.
Na mocy ustaleń z sowiecką Litwą, Białorusią i Ukrainą dokonano przymusowych wysiedleń osób narodowości polskiej i żydowskiej posiadających polskie obywatelstwo z obszarów wschodnich II RP, które po II wojnie światowej weszły w skład ZSRS. Mieszkańcy tych ziem narodowości litewskiej, białoruskiej oraz ukraińskiej zostali przesiedleni do odpowiednich republik sowieckich.
Było to następstwo porozumienia między fasadowym rządem polskim a Związkiem Sowieckim tratującym o granicy państwowej, które podpisane zostało w Moskwie latem tego roku. Poprzedzały one umowę o prawie zmiany obywatelstwa radzieckiego osób narodowości polskiej i żydowskiej, mieszkających w ZSRR i ich ewakuacji do Polski i o prawie zmiany obywatelstwa polskiego osób narodowości rosyjskiej, ukraińskiej, białoruskiej, rusińskiej i litewskiej mieszkających w Polsce i ich ewakuacji do ZSRR, którą podpisano w lipcu 1945.
Były to trzy etapy usankcjonowania utraty Kresów Wschodnich na rzecz republik ZSRS zanim decyzje formalnie zostały podjęte podczas konferencji pokojowej w Jałcie. Wysiedleńcy mogli zabrać ze sobą odzież, obuwie, bieliznę, pościel, żywność, sprzęty domowe, i inwentarz. Zabroniono przewozu gotówki i banknotów, złota, surowych kamieni szlachetnych, dzieł sztuki, aut, motocykli i mebli.
Za wszelkie pozostawione na wschodzie mienie (tzw. mienie zabużańskie) polscy przesiedleńcy mieli uzyskać zwrot wartości od rządu polskiego.
Zobacz również: