Stanisław Trembecki, sekretarz królewski, poeta oświeceniowy oraz historyk, zmarł w Tulczynie (ob. obwód winnicki Ukrainy) 210 lat temu – 12 grudnia 1812 roku.

Urodzony w 1739 roku koło Pińczowa w zamożnej rodzinie szlacheckiej herbu Prus. Studiował poetykę, retorykę i gramatykę w Szkołach Nowodworskich w Krakowie, jednak toku nauczania nie ukończył. Zajmował się majątkiem rodzinnym i udzielał się w życiu publicznym, głównie za sejmikach. Podczas wyjazdu do Francji pod koniec lat 60. powierzono mu istotne dokumenty konfederatów barskich, które jednak przekazał agentom królewskim.

Musiał się przez to ukrywać przez kilka lat za granicą, w tym czasie popadł w hazard i przegrał cały swój majątek. Wrócił do Rzeczypospolitej po jej pierwszym rozbiorze i zajazdem przejął własność rodzinną po ojcu. Sekretarzem Stanisława Augusta Poniatowskiego został w 1773 roku.

Trembecki w swoich dziełach i pracach wyrażał poglądy antyklerykalne i libertyńskie, bronił monarchy przed zarzutami wszystkich stron wewnętrznego konfliktu – konfederatów barskich, targowiczan i patriotów. Przez swoje uzasadnienia sojuszu polsko-rosyjskiego uznawany jest za praojca słowianofilstwa.

Po upadku Rzeczypospolitej pozostał przy Stanisławie Auguście w Grodnie i Petersburgu, po jego śmierci car Paweł I powierzył Trembeckiemu obowiązki radcy stanu i zarząd nad Biblioteką Załuskich. Ostatnie lata swojego życia spędził w Tulczynie, w dobrach ziemskich Szczęsnego Potockiego.

Zobacz również: