93 lata temu, 14 września 1929 roku, powstał Związek Obrony Prawa i Wolności Ludu.

Nazywany potocznie Centrolewem, był to sojusz partii centrowych i lewicowych zawiązany w celu zwalczania systemu rządów sanacji obozu Józefa Piłsudskiego. Znalazły się w nim PSL „Piast” oraz „Wyzwolenie”, Polska Partia Socjalistyczna, Narodowa Partia Robotnicza, Stronnictwo chłopskie i kilka pomniejszych ugrupowań o charakterze chadeckim. W czerwcu 1930 roku koalicja ta proklamowała walkę o usunięcie dyktatury Józefa Piłsudskiego do skutku oraz chciała powołania „rządu zaufania” Sejmu i społeczeństwa.

W 1930 roku Centrolew doprowadził do upadku gabinetu rządowego Kazimierza Świtalskiego, więc powołano nowy rząd (25 sierpnia), na czele którego stanął sam Piłsudski. Cztery dni później prezydent Mościcki rozwiązał parlament i zarządził nowe wybory, wskutek czego parlamentarzyści opozycyjni zostali pozbawieni immunitetu.

We wrześniu władze sanacyjne bez nakazu sądowego aresztowały polityków opozycji oraz kontynuowały represje. Kilku działaczy dotkliwie pobito, wszystkich poddano szykanom i znieważono słownie. Spośród pozostałych działaczy koalicji prawie pięciu tysięcy zostało aresztowanych w przeciągu następnych kilku tygodni.

Miało to osłabić przeciwników sanacji w zbliżających się wyborach do parlamentu przez pozbawienie ich partyjnych liderów. Wybory istotnie przyniosły Centrolewowi dotkliwą porażkę. Spowodowało to całkowity rozpad opozycji. Aresztowanych działaczy osadzono w twierdzy brzeskiej, gdzie oczekiwali na proces.

Zobacz również: