79 lat temu, 25 listopada 1943 roku, w Kownie założono Najwyższy Komitet Wyzwolenia Litwy, który pod koniec II wojny światowej i po jej zakończeniu pełnił funkcję rządu na uchodźstwie.

Komitet powstał z połączenia konspiracyjnej Rady Narodowej oraz Najwyższego Komitetu Litwinów, dwóch antyniemieckich organizacji powołanych rok wcześniej. W składzie Komitetu znaleźli się przede wszystkim przedstawiciele litewskich socjaldemokratów, chadeków i nacjonalistów, uważających III Rzeszę za wroga narodu litewskiego, tak samo jak Związek Sowiecki.

NKWL prowadził przede wszystkim działalność propagandową, rozsyłał swoich przedstawicieli do neutralnej Szwecji i Szwajcarii, by przekazywali aliantom dowody na niemieckie zbrodnie na Litwie. W konspiracji wydawał także nielegalną prasę, lecz powstrzymywał się od partyzantki, wierząc w filozofię biernego oporu.

W 1944 roku Komitet wydał deklarację o przyszłym demokratycznym ustroju Litwy, opierającym się na konstytucji z 1922 roku. Jednak w wyniku schwytania jednego z działaczy przez Gestapo, wielu innych zostało aresztowanych. NKWL opuścił Litwę latem tego roku uchodząc przed Sowietami. Wznowił działalność w Niemczech i USA, apelując do świata dyplomacji, polityki i mediów o uznanie władzy sowieckiej na Litwie za okupację.

Komitet nigdy nie został jednak uznany za przedstawicielstwo przedwojennej Republiki Litewskiej i z czasem stracił znaczenie polityczne. Został rozwiązany w 1992 roku po odzyskaniu niepodległości przez Litwę.

Zobacz również: