77 lat temu, 25 listopada 1945 roku, przy ulicy Wolskiej otwarty został Cmentarz Powstańców Warszawy – największy cmentarz wojenny na terenie Polski.

Pierwsze pochówki przy Wolskiej odbyły się jeszcze tego miesiąca. Największy miał jednak miejsce w sierpniu następnego roku, gdy na cmentarz zwieziono 117 trumien z prochami ofiar pierwszych dni powstania z siedziby Gestapo przy alei Szucha oraz rzezi Woli, podczas której cywilni mieszkańcy dzielnicy byli masowo i chaotycznie eksterminowani. Do końca lat 40. spoczęli tu również polegli we wrześniu 1939 roku żołnierze polscy, więźniowie Pawiaka, Żydzi mordowani na stadionie RKS Skra Warszawa oraz okoliczni mieszkańcy.

Władza ludowa sprawiła, że przez całe dekady nie można było oficjalnie wspominać o istnieniu cmentarza, organizować na nim uroczystości, porządkować go czy wystawiać na nim nagrobków. Należycie uporządkowany i przebudowany został dopiero w latach 60. jednak przy zmniejszaniu jego terenu mogiły zostały zwyczajnie zaorane i zatarte.

Wielu poległych grzebano tu anonimowo, w strachu przed bezpieką, co tyczyło się głównie żołnierzy AK. ZBoWiD, będący formalnym zarządcą obiektu, decydował jakie napisy mogą znaleźć się na nagrobkach gdy już można było je stawiać.

Emblematy powstańcze pojawiły się na wolskim cmentarzu dopiero w XXI wieku – na posągu Polegli Niepokonani pojawiła się w 2001 roku „kotwica”, symbol Polski Walczącej.

Zobacz również: