Bund, czyli Powszechny Żydowski Związek Robotniczy na Litwie, w Polsce i Rosji, założony został w Wilnie 7 października 1897 roku – 125 lat temu.

Ugrupowanie to, noszące charakter lewicowo-socjalistyczny, opowiadało się za uspołecznieniem środków produkcji, autonomizacją kulturalną wschodnioeuropejskich Żydów, laicyzacją szkolnictwa oraz wspieraniem kultury w języku jidysz. Jednocześnie jednak Bund nieprzychylnie odnosił się do idei syjonizmu, Żydów postrzegał przede wszystkim jako wspólnotę narodową, a nie tylko wyznaniową.

Powołanie Bundu miało na celu zjednoczenie w jednym ugrupowaniu socjalistycznym wszystkich żydowskich robotników na terenie Imperium Rosyjskiego, do 1903 roku funkcjonował on jako autonomia w ramach rosyjskiej socjaldemokracji robotniczej. Bundowcy zakładali liczne organizacje postulujące walkę z pogromami oraz urzędowym antysemityzmem w Rosji.

Podczas rewolucji 1905 roku bundowcy przeżywali czas swojej największej popularności, wysoce aktywni byli wówczas w miastach dzisiejszej Białorusi. Podczas wojny domowej w Rosji zostali pchnięci przez antysemickie występy „białych” do uznania władzy bolszewików.

Polski odłam Bundu powstał w 1915 roku, u zarania odrodzonej polskiej państwowości dokonał zjednoczenia z Żydowską Partią Socjal-Demokratyczną. Ugrupowanie to miało spore wpływy i sympatie w Polsce centralnej i południowo-wschodniej. Bund prowadził sieć organizacji o charakterze społecznym i kulturowym, np. sportowe, dziecięce i kobiece. Powołał również własne spółdzielnie partyjne oraz żydowskie związki zawodowe.

Zobacz również: