Rocznica ofensywy wileńskiej z 1919 roku

Jedną z pierwszych operacji wojny polsko-bolszewickiej była tak zwana „ofensywa wileńska”, która rozpoczęła się 16 kwietnia 1919 roku. Działania sił polskich miały na celu wyzwolenie Wilna, co też stało się kilka dni później.

Zgodnie z wolą Marszałka Józefa Piłsudskiego w kwietniu 1919 roku miała rozpocząć się ofensywa, która miała spowodować przejęcie inicjatywy na północno-wschodnim odcinku frontu. Przed rozpoczęciem ofensywy Marszałek Piłsudski rzekł, że ówczesna Polska jest właściwie bez granic i, o ile granice z Niemcami powstaną pod okiem mocarstw, to wschodnie rubieże są niczym drzwi i tylko od naszej siły zależy jak daleko zostaną otworzone.

wilnoulanirossa-617x405

Polscy ułani wkraczający do Wilna, obok Rossy – 1919 rok
Polskie natarcie rozpoczęło się 16 kwietnia. Główne zadanie, czyli zajęcie Wilna, spadło na barki pułkownika Władysława Beliny-Prażmowskiego (grupa jazdy w sile 9 szwadronów kawalerii i plutonu artylerii konnej) oraz generała Edwarda Rydza-Śmigłego (3 bataliony piechoty). W tym samym czasie miało się dokonać zajęcie Lidy za sprawą wojsk generała Zygmunta Lasockiego, a także wyzwalano od bolszewizmu Baranowicze, Nowogródek i Łuniniec. 17 kwietnia oddziały Lasockiego opanowały Lidę, a 18 i 19 kwietnia wyzwolono Baranowicze i Nowogródek. Do Wilna polskie wojsko dotarło 19 kwietnia. Przy aktywnym wsparciu mieszkańców, w szczególności robotników ze Stowarzyszenia św. Kazimierza, już rankiem 19 kwietnia większość miasta została opanowana przez naszych żołnierzy. W niektórych rejonach miasta bolszewicy bronili się jeszcze do 21 kwietnia.

W dniu 22 kwietnia Marszałek Józef Piłsudski wydał odezwę do mieszkańców ziem wchodzących w skład dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Marszałek w odezwie podkreślił samostanowienie wszystkich narodów zamieszkujących dawną Rzeczypospolitą Oboja Narodów. Dla Polaków było to ogromne przeżycie, dla Białorusinów całkowicie obojętne, a dla Litwinów kolejny powód do nienawiści względem Polaków. Co ciekawe rząd litewski w Kownie uznał zajęcie Wilna za okupację – pomimo faktu, że zdecydowaną większość mieszkańców stanowili Polacy, a Litwinów było zaledwie 2-4 proc. W 1919 roku bolszewicy przeprowadzili kontrofensywę, która zakończyła się ich klęską, ale udało się im odbić Wilno w 1920 roku i przekazać je Litwinom. Ostatecznie Wilno znalazło się w granicach naszego państwa w wyniku buntu Żeligowskiego.