Maurycy Mochnacki, działacz polityczny, publicysta filozof i weteran powstania listopadowego, zmarł we francuskim Auxerre 188 lat temu – 20 grudnia 1834 roku.

Urodził się w 1803 roku w Bojańcu (ob. obwód lwowski Ukrainy), studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, lecz tuż przed egzaminem magisterskim został usunięty i aresztowany na rozkaz wielkiego księcia Konstantego pod zarzutem działalności w Związku Wolnych Polaków. Po wyjściu z aresztu został zmuszony do pracy cenzorskiej, lecz tak silnie ją sabotował, że został wyrzucony ze stanowiska. W latach 1827-29 redagował „Gazetę Polską” i „Kuriera Polskiego”.

Członek sprzysiężenia Wysockiego w Szkole Podchorążych, której był wolnym słuchaczem. Podczas powstania listopadowego związany za radykałami, odrzuca nominację oficerską i jako szeregowy żołnierz walczy m.in. pod Olszynką Grochowską i Ostrołęką, gdzie został ciężko ranny. Za swoje oddanie i męstwo odznaczony Virtuti Militari.

Na emigracji po upadku powstania, głosił skrajnie demokratyczne poglądy. Był kluczowym teoretykiem oraz krytykiem wczesnego polskiego romantyzmu, za warunek istnienia odrębnego narodu polskiego uważał stworzenie przezeń własnej literatury narodowej.

Zmarł we Francji prawdopodobnie z powodu wylewu, choć przez dekady powszechnie uważano że zabiła go gruźlica. Pochowany w Auxerre, w 2021 roku jego prochy sprowadzono do kraju i złożono na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.

Zobacz również: