67 lat temu, 19 czerwca 1955 roku, odsłonięto Pomnik Czynu Powstańczego na Górze Św. Anny.
Stanął na miejscu niemieckiego mauzoleum poświęconego żołnierzom śląskiego Freikorpsu, którzy polegli w trakcie walk o Górę Św. Anny z polskimi powstańcami. Nowe władze polskie, które administrowały teraz tym terenem, postanowiły wybudować nowy pomnik, tym razem upamiętniający polskich powstańców. W sierpniu 1946 roku wybrano projekt Xawerego Dunikowskiego.
Prace konstrukcyjne miały zakończyć się dwa lata później, jednak trafiały na różnorodne utrudnienia. Po analizie kosztów zrezygnowano z koncepcji przebudowy niemieckiego mauzoleum (wysadzonego pół roku po wojnie przez sowieckich saperów), jedynie obmurowano uskok w środku ściany.
Wojewoda Aleksander Zawadzki polecił także uwzględnić historię walk o polskość Śląska – od czasów piastowskich aż do II wojny światowej. Powstania śląskie stały się więc tylko jednym z wielu tematów, zamiast brązowego pomnika powstańca pojawił się obelisk z Krzyżem Grunwaldu oraz Śląskim Krzyżem Powstańczym.
Postępy prac spowalniał też trudny charakter Dunikowskiego. Prowadził on ciągłe kłótnie
z robotnikami, często miał pretensję do władz, w pewnym momencie żądał, aby przysłano mu robotników z Włoch. Wielokrotnie upominał się również o podwyżkę honorarium. Ostatecznie pomnik odsłonięto po siedmiu latach, 19 czerwca 1955 roku.
Zobacz również: