369 lat temu, 1 października 1653 roku, car Aleksy I zwołał Sobór Ziemski, który zerwał traktat pokojowy z Rzeczpospolitą.

Już po klęskach wojsk koronnych w bitwach z Kozakami Chmielnickiego i śmierci Władysława IV rosyjski car zdał sobie sprawę ze słabości Rzeczypospolitej. Powstanie kozackie stało się do tego doskonałą okazją, więc w 1654 roku Rada Kozacka podpisała ugodę perejasławską, w której poddała Ukrainę Rosji.

Latem 1654 roku trzy potężne armie rosyjskie (w sumie 200 tys. żołnierzy) wkroczyły na teren Wielkiego Księstwa Litewskiego i zajęły większość miast i fortyfikacji aż po Mińsk. Wkrótce padł Połock, Mścisław, Smoleńsk i Wilno. Rzeczpospolita musiała więc toczyć jednocześnie wojnę na wielu frontach: z Rosją, Kozakami, Szwedami, najazdem węgierskim księcia Rakoczego i zbuntowanymi magnatami Janusza Radziwiłła.

16 września 1658 roku Rzeczpospolita podpisała w Hadziaczu unię z hetmanem kozaków zaporoskich Iwanem Wyhowskim. Kozacy ponownie przeszli na stronę Rzeczypospolitej i pokonali wojska rosyjskie w bitwie pod Konotopem. Łącznie w wojnie tej stoczyliśmy z Rosjanami 24 wielkie bitwy i cały szereg mniejszych.

Konflikt zakończył pokój w Andruszowie w 1667 roku. Rzeczypospolita odzyskała polskie Inflanty oraz województwa połockie i witebskie. Rosja dostała Smoleńsk i Siewierszczyznę. Ukrainę podzielono – jej lewobrzeżna część i Kijów przypadły Rosji.

Zobacz również: