96 lat temu, 16 listopada 1926 roku, parafianie greckokatoliccy ze wsi Tylawa (Beskid Niski) na zebranym przez niewiadomego biskupa prawosławnego wiecu ogłosili swoje odejście z kościoła unickiego.

Przechodząc na prawosławie, wystosowali do prawosławnego metropolitę warszawskiego Dionizego prośbę o ustanowienia dla nich parochii Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, na co zwierzchnik cerkwi się zgodził, oddelegowując do Tylawy jednego ze lwowskich kapłanów. Polskie władze państwowe zgodziły się na jej rejestrację dopiero prawie dwa lata później.

Nie był to przypadek jednostkowy – w latach 1926-34 liczne łemkowskie parochie unickie przeszły na prawosławie, co zaskoczyło nawet cerkiew w Polsce. Tym nie mniej starała się ona jak najszybciej przyjmować konwertytów do swojego Kościoła. Parochie przechodziły na prawosławie przeważnie w całości, niekiedy nawet z parochami (proboszczami), czasem zaś tylko w części.

Powodem tego zjawiska były przede wszystkim zmiany wprowadzane w Kościele greckokatolickim – unikano określania wiary greckokatolickiej jako „prawosławnej”, rozpowszechniano kult św. Jozafata Kuncewicza, powszechnie uważanego za prześladowcę prawosławnych, pod wpływem nurtów nacjonalistycznych kościół unicki stał się też narzędziem ukraińskofilskiej agitacji.

Sami zaś Łemkowie uważali, że ich Cerkiew winna zachować swój czysty charakter oraz pozostać związana z cerkwią rosyjską, stojącej na straży tożsamości Świętej Rusi, z którą Łemkowie bardziej się identyfikowali niż z ukraińskością.

Zobacz również: