Targowica – synonim zdrady narodowej

Na kartach historii naszego narodu zapisanych zostało wielu bohaterów, mężów stanu, patriotów i znamienitych ludzi. Niestety nie dla każdego Polaka najważniejszą wartością było dobre imię ojczyzny i jej pomyślność. Skuszeni przez hojność obcych sił doprowadzali do zaprzepaszczenia wysiłku podjętego przez patriotów i zdradzali nasz kraj. Takim przykładem narodowej zdrady była konfederacja targowicka.

Targowica była miejscowością przygraniczną leżącą w I Rzeczypospolitej. Obecnie znajduje się ona na Ukrainie. Pod koniec XVIII wieku należała do Stanisława Szczęsnego Potockiego. Obecnie słysząc nazwę tej miejscowości kojarzymy ją ze zdradą narodową, jaka nastąpiła pod koniec osiemnastego stulecia. Targowica urosła do rangi symbolu, w negatywnym znaczeniu tego słowa, obecnie będąc synonimem zdrady często wykorzystywanym w politycznych sporach. Wszystko to wiąże się z przykrym faktem, który nastąpił 224 lata temu.

27 kwietnia 1792 roku przeciwnicy reform Sejmu Czteroletniego zebrali się w Petersburgu, gdzie pod hasłem obrony zagrożonej wolności zawiązano konfederację przeciwko królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i Konstytucji 3 Maja. Na ich czele stanęli Stanisław Potocki i Seweryn Rzewuski, a podpisany akt sugerował, że do tego wydarzenia miało dojść nie w Petersburgu, a w miejscowości Targowica. Miał to być wyraz niezadowolenia, jakie nastąpiło wśród magnatów z obozu prorosyjskiego, dla których porządek ustrojowy panujący w Rzeczpospolitej po uchwaleniu ustawy rządowej z 3 maja 1791 roku był nie do przyjęcia.

Akt konfederacji został zredagowany przez rosyjskiego generała Wasilija Popowa, który sporządził 40 stron tekstu. W tekście tym dowodzono, że król Stanisław August jest despotą, a w Rzeczpospolitej nie są szanowane wolności i swobody obywatelskie, ponieważ zniesiono wolną elekcję i liberum veto. Zawiązanie konfederacji targowickiej posłużyło jako pretekst do rosyjskiej interwencji. Nieprzyjacielskie wojsko wkroczyło na terytorium Rzeczpospolitej 18 maja 1792 roku. Licząca 98 tysięcy żołnierzy armia rosyjska przewyższała pod względem doświadczenia i uzbrojenia armię polską wystawioną w obronie Konstytucji 3 Maja. Nasze oddziały liczyły 65 tysięcy żołnierzy. Wojna polsko-rosyjska z roku 1792 przeszła do historii pod nazwą wojny w obronie Konstytucji 3 Maja. Do większych bitew doszło pod Zieleńcami, Mirem i Dubienką. W walkach wsławił się Tadeusz Kościuszko.

Król Stanisław August Poniatowski szukał rozwiązania konfliktu na drodze ugody z carycą Katarzyną II. Wobec ogromnej przewagi przeciwnika, a także nacisku ze strony władczyni Rosji, podjął decyzję o przystąpieniu do konfederacji targowickiej. Uznał dalszy opór za bezcelowy i zarządził przerwanie walk. Zwieńczeniem tej narodowej tragedii był II rozbiór dokonany przez Rosję i Prusy w styczniu 1793 roku. Działania zdrajców popierających konfederację targowicką doprowadziły do upadku projektu naprawy kraju, nad którym pracowali patrioci, a także do wojny z Rosją i utraty kolejnych ziem na rzecz państw zaborczych.