Adam Mickiewicz wydał w Paryżu „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego” 4 grudnia 1832 roku – 190 lat temu.

Ten utwór poetycki w formie broszury publicystycznej powstał w najbardziej owocnym pod względem twórczości okresie w życiu Mickiewicza, czyli po upadku powstania listopadowego. Poprzedzała go III część „Dziadów”, a zaraz po nim wieszcz napisał swoje najbardziej znane dzieło – „Pana Tadeusza”.

W swojej kompozycji „Księgi” zbliżone są do przypowieści ewangelicznych. Mimo charakteru apokryficznego (tj. religijnego niebędącego kanonem biblijnym), ich przesłanie traktuje o sytuacji narodu polskiego oraz rozpoczynającej się Wielkiej Emigracji.

Mickiewicz wskazuje tutaj na spory polityczne wewnątrz polskiej emigracji polistopadowej jako zagrożenie dla poczucia wspólnoty i jedności narodowej oraz nawołuje do zgody i jednolitego działania. Wieszcz stara się zaznaczyć, że Polska przez tak długie wieku przetrwała dzięki ideałom wiary chrześcijańskiej i pragnieniu wolności, więc pełni ona rolę odkupicielską wśród narodów. Z tego względu uznaje się „Księgi” za genezę idei mesjanizmu polskiego.

Utwór był krytykowany przez część emigracji i papiestwo za idealizację polskiej historii oraz bazowanie moralności jedynie na religijności. Mimo to „Księgi” tłumaczone były na wiele języków, wydawano je także poza Francją (w Polsce – nielegalnie) i przyniosły Mickiewiczowi ogólnoeuropejską sławę.

Zobacz również: