Równo 180 lat temu, 18 grudnia 1842 roku, wyszedł ukaz cara Mikołaja I o utworzeniu guberni kowieńskiej.

Nowa jednostka administracyjna Imperium Rosyjskiego powstała na Żmudzi z zachodniej części dotychczasowej guberni wileńskiej. Jej stolica, jak sama nazwa wskazuje, znajdowała się w Kownie. Wraz z pięcioma innymi guberniami na terenie współczesnej Litwy oraz Białorusi wchodziła w skład Kraju Północno-Zachodniego, który obejmował ziemie zabrane niegdysiejszego Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Nowa gubernia obejmowała teren o powierzchni nieco ponad 40,6 tys. kilometrów kwadratowych, zamieszkiwany (zgodnie z danymi spisu powszechnego w 1897 roku) przez ponad 1,5 mln ludzi. Dwie trzecie z nich było etnicznymi Litwinami oraz Żmudzinami, kolejną nacją najczęściej reprezentowaną byli tu Żydzi (prawie 14%) oraz Polacy (mniej niż 10%), na resztę składali się Rosjanie, Białorusini, Łotysze oraz bałtyccy Niemcy.

Podzielono ją na siedem powiatów z siedzibami w Kownie, Nowo aleksandrowsku (ob. Jeziorosy), Poniewieży, Rosieniach, Szawlach, Telszach i Wiłkomierzu. Innymi większymi miastami guberni były Widze oraz Szadów.

Władze guberni kowieńskiej miały swą mało chlubną rolę w masakrze w Krożach w 1893 roku, gdy miejscowi katolicy stawili bierny opór wobec administracji chcącej odebrać im świątynię parafialną, mimo ich apelacji na najwyższych szczeblach władzy, i zostali brutalnie potraktowani przez żandarmów i Kozaków.

Zobacz również: